12/1/2022
Το ζωτικό έργο του αυτοκινητόδρομου Πατρών-Πύργου μπαίνει σε τροχιά μερικής υλοποίησης και αυτό είναι κατ’ αρχήν ενθαρρυντικό γεγονός διότι παρέχει την αισιοδοξία ότι θα συμβάλει στην βελτίωση της οδικής διασύνδεσης της περιφέρειας, δημιουργώντας πολλαπλά αναπτυξιακά οφέλη. Δεν μπορούμε όμως να λησμονήσουμε ότι το έργο υλοποιείται μετά την πρωτοφανή καθυστέρηση είκοσι και πλέον ετών από τον αρχικό προγραμματισμό και την εξαγγελία εκτέλεσης το 2001 από τον τότε υπουργό ΥΠΕΧΩΔΕ Γεώργιο Σουφλιά. Ο μέχρι σήμερα συγκοινωνιακός αποκλεισμός της περιοχής είχε σημαντικό κόστος για την τοπική και περιφερειακή οικονομία που απαξιώθηκε όλα αυτά τα χρόνια, ενώ τεράστιο ήταν το ανθρώπινο κόστος από τα θανατηφόρα ατυχήματα.
Όμως, ενόψει της εξαγγελλόμενης επανέναρξης του όλου έργου, θεωρούμε σκόπιμο να εκθέσουμε τις εξής παρατηρήσεις και προτάσεις που έπρεπε να έχουν εντοπισθεί και προταθεί κατά τη φάση σχεδιασμού και προγραμματισμού του έργου.
Διαπιστώνουμε πως ακόμη υπάρχει ελλιπής και μονόπλευρη ενημέρωση κοινού και πολιτών, απουσιάζει η συνεργασία και διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες και ιδιαίτερα με τους τοπικούς ΟΤΑ που επηρεάζονται, ωφελούνται ή αγνοούνται από τις θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις του μεγάλου αυτού έργου.
Ειδικότερα:
Το έργο είναι ελλιπές και θα μείνει ημιτελές και αναπτυξιακά αναποτελεσματικό, εφόσον δεν προβλέφθηκαν ούτε εντάχθηκαν μια σειρά συνδετήριων οδών, κόμβων και εκκρεμών από 10ετίες έργων άρρηκτα συνδεμένων με το συνολικό αντικείμενο του ενιαίου κάποτε μεγάλου έργου της ΠΑΘΕ.
Κατά συνέπεια, αν οι ελλείψεις δεν αντιμετωπιστούν το όφελος για τις τοπικές κοινωνίες, την περιφερειακή οικονομία και την εθνική οικονομία γενικότερα που θα προκύψει θα είναι άνισο και υποβέλτιστο, αφού δεν θα διευκολύνεται το μεταφορικό έργο στη μέγιστη εφικτή βαθμίδα, λόγω της δυσχέρειας στην προσβασιμότητα των ενδιάμεσων πόλεων, κόμβων και οικισμών ενδιαφέροντος, εξαιτίας του φαινομένου «hub and spoke» που θα δημιουργήσει ο αυτοκινητόδρομος.
Ειδικότερα επισημαίνουμε τα παρακάτω:
- Σε έναν κλειστό αυτοκινητόδρομο από τον ημικόμβο του Ρίου μέχρι την Είσοδο του Πύργου Ηλείας ολικού μήκους 74+20=94 χιλιομέτρων υπάρχουν μόνο 10 κόμβοι έναντι αντιστοίχως 30 κόμβων στην Κρήτη που προβλέπονται για τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης ΒΟΑΚ. Τα ίδια αντιστοίχως ισχύουν για ανάλογες αποστάσεις στην Εγνατία οδό και την Ιόνια Οδό.
- Δεν έχει ολοκληρωθεί ο δήθεν «υπερκόμβος» του Ρίου ο οποίος πέραν του κακού και επικίνδυνου σχεδιασμού του, έχει αποκλείσει την είσοδο από το Ρίο, το Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο και τα βόρεια προάστεια της Πάτρας.
- Δεν προωθείται και υλοποιείται ο σημαντικός Κόμβος Κ 7 της Οβρυάς που διασυνδέει την Πατρών Πύργου με την εθνική οδό Πατρών-Τριπόλεως και την οδό Πατρών-Καλαβρύτων. Το σπουδαίο αυτό έργο κυκλοφοριακής υποδομής, εκκρεμεί δεκαετίες και κινδυνεύει να απενταχθεί για δεύτερη φορά καίτοι υπάρχουν πλήρεις μελέτες και χρηματοδότηση από το λήγον ΕΣΠΑ.
- Δεν προβλέπεται ένας ενιαίος κόμβος που θα συνδέει τον αυτοκινητόδρομο απευθείας με το Αεροδρόμιο και την αεροπορική βάση του Αράξου, την πολυπληθή και παραγωγκή περιοχή Λάππα-Σαγιεϊκων και τον τουριστικό-οικολογικό θησαυρό της Στροφυλιάς δυσχεραίνοντας την αναπτυξιακή προοπτική της Δυτικής Ελλάδας.
- Δεν ελήφθησαν καθόλου υπόψη οι τεκμηριωμένες επισημάνσεις και προτάσεις που κατατέθηκαν ειδικά για τη Δυτική Αχαϊα. Εκεί ειδικά υπάρχει πλήθος σοβαρών ελλείψεων και λαθών. Χωρίς τους σωστούς κόμβους και τους παράπλευρους δρόμους για την Κάτω Αχαΐα και ιδίως στο τμήμα από Κάτω Αχαΐα -Αλισσό ώστε να εξυπηρετούν την τοπική κυκλοφορία.
- Δεν προβλέπεται κόμβος, άμεση σύνδεση και βελτίωση της χάραξης με την βασική οδό εθνικής σημασίας Ανδραβίδας- Κυλλήνης, ως κάθετου άξονα αφού μεσολαβεί η μεγάλη αεροπορική βάση της Ανδραβίδας από την οποία διέρχεται πολύ ανατολικότερα και την αποκόπτει ενώ οφείλει να διασυνδέσει την παραγωγική ενδοχώρα της Πηνείας και από εκεί με την Πατρών-Τριπόλεως σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου.
7. Παραλείπεται κάθε αναφορά στα εκκρεμή έργα των τριών νευραλγικών κόμβων της Πάτρας όπως:
α. της παλαιάς μελέτης και των συναφών έργων του ανισόπεδου κόμβου στο Προάστειο Πατρών στο Παλαί ντε Σπορ (Τόφαλος) με την οδό Διοδώρου και τη παλαιά εθνική Πατρών –Κορίνθου, ένα έργο που εξυπηρετεί και την εκεί άτυπη βιομηχανική περιοχή.
β. της κατασκευής του κόμβου Κ3 και τη λεωφόρο Μειλίχου, όπως και το συναφές βασικό έργο διασύνδεσης της μικρής με τη μεγάλη περιμετρική.
γ. τις συνδετήριες εθνικές οδούς Ευρείας παράκαμψης Πάτρας από τον κόμβο Κ4 Εγλυκάδας μέχρι την πλατεία Μαρούδα, μέσω των ημιδιανοιγμένων οδών Μενούνου Πλαστήρα και Παπάγου.
δ. η υλοποίηση των παράπλευρων οδών της ευρείας παράκαμψης Πάτρας στο τμήμα Σιχαινά–Γηροκομειό-Εγλυκάδα που εκκρεμεί από 15ετίας με τις εργολαβίες της έκπτωτης Μηχανικής.
8. Δεν έχει λυθεί ακόμη σύννομα και περιβαλλοντικά ορθά το πρόβλημα της απόληψης των τεράστιων ποσοτήτων αδρανών υλικών που απαιτούνται για το έργο και κάθε σκέψη για λήψη τους από την προστατευόμενη περιοχή στα Μαύρα Βουνά θα είναι περιβαλλοντικά επιζήμια για τον απειλούμενο βιότοπο.
9. Έχει ήδη υλοποιηθεί το 40% του συνολικού κόστους του έργου και έχουν ολοκληρωθεί οι απαλλοτριώσεις από 10ετίας. Πρόκειται για ένα έργο πολύ χαμηλού κόστους και τεχνικά εύκολο συγκριτικά με άλλους αυτοκινητόδρομους. Δεν έχει σήραγγες, μεγάλες γέφυρες, κατολισθαίνοντα εδάφη ή πρανή, που απαιτούν δαπανηρά έργα. Εν τούτοις τα οριζόμενα διόδια είναι τριπλάσια του κόστους εάν συνυπολογίσουμε την κατά τα 2/3 επιδότηση από την ΕΕ.
Δεν λαμβάνεται υπόψη η ενδημική φτώχεια στην περιοχή, η αναπτυξιακή της καθυστέρηση και η μεγάλη ανάγκη κοινωνικής και οικονομικής συνοχής και σύγκλισης, η οποία επιβαρύνεται από τα υψηλά διόδια. Αντίθετα ορίζονται ενιαία δυσβάστακτα διόδια που επιβαρύνουν το μεταφορικό κόστος για τις επιχειρήσεις τις περιοχής γεγονός που παραλόγως πανηγυρίζεται.
Εν όψει των ανωτέρω σοβαρότατων εκκρεμοτήτων πολύ φοβούμαστε πως βαδίζουμε σε υλοποίηση του μεγάλου έργου με μεγάλη δημόσια δαπάνη που δεν θα είναι ολοκληρωμένο, θα παραμείνει ημιτελές και θα είναι χαμηλής απόδοσης.
Τα θέματα που υπάρχουν είναι σοβαρά. Αν δεν εκτελεσθούν όλα αυτά τα ορθολογικά και συναφή έργα, δεν θα καταφέρει το έργο να αποδώσει τα προσδοκώμενα οφέλη.
Ο Κώστας Αντωνόπουλος είναι Οικονομικός Γεωγράφος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ